Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÜÄ°K), tüketici fiyat endeksi (TÜFE) hesaplamalarında kullanılan ağırlıklar, madde sepeti ve fiyatların TÜÄ°K internet sayfasında da yayımlandığına iÅŸaret ederek, TÜFE'nin uluslararası normlarda hesaplamakta olduÄŸunu duyurdu.

Enflasyonda BİM fiyatları oyunu

TÜÄ°K'ten yapılan açıklamada, Türkiye Ä°statistik Kurumu'nun mesleki ve teknik bağımsızlığı, BirleÅŸmiÅŸ Milletler tarafından 1992 yılında kabul edilen resmi istatistik temel ilkeleri ve Avrupa Komisyonu tarafından 2005 yılında kabul edilen Avrupa Ä°statistikleri Uygulama Esasları ile uyumlu ilgili mevzuat çerçevesinde teminat altına alınmıştır denildi ve eklendi:

Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÜÄ°K), ürettiÄŸi tüm istatistiklerde olduÄŸu gibi tüketici fiyat endeksini (TÜFE) uluslararası normlarda; mesleki bağımsızlık, ÅŸeffaflık, karşılaÅŸtırılabilirlik, tarafsızlık ve doÄŸruluk ilkelerine baÄŸlı olarak, Avrupa BirliÄŸi ve dünya genelinde geçerli olan, uluslararası kurumlar tarafından tavsiye edilen yöntem, tanım ve kavramları kullanarak hesaplamaktadır.

TÜÄ°K bürokratı anlattı: Enflasyon bu oyunlarla düÅŸürülüyor

Söz konusu kavram ve yöntemler ile uygulama sonuçlarının yerli ve yabancı kurum ve kuruluÅŸlardaki uzmanların deÄŸerlendirmelerine açık olduÄŸu gibi, en ayrıntılı düzeyde de kamuoyu ile paylaşıldığı belirtilen açıklamada, TÜFE hesaplamalarında kullanılan ağırlıklar, madde sepeti ve fiyatlar ÅŸeffaflık politikası gereÄŸi Türkiye Ä°statistik Kurumu internet sayfasında da yayımlanmaktadır. Bu alanda TÜÄ°K dünyada en ÅŸeffaf kurumlar arasında yer almaktadır denildi ve eklendi:

TÜFE, tüketim harcamalarına konu olan mal ve hizmetlere ait fiyatların genel düzeyindeki deÄŸiÅŸimin göstergesidir. TÜFE hesaplamaları, tüketici fiyat endeksi tüketim (madde) sepeti oluÅŸturulması, ağırlıkların belirlenmesi ve fiyatların derlenmesi olmak üzere üç aÅŸamada yürütülmektedir.

2003=100 temel yıllı TÜFE zincirleme endeks olarak hesaplanmakta, bu nedenle her yıl;

- Endeks sepeti güncellenmekte,

- Endeks sepetinde yer alan ürünlerin ağırlıkları yeniden tespit edilmekte,

- Fiyat derlenen yerleÅŸim yerleri ve iÅŸyerleri (örneklem yapısı) yeniden gözden geçirilmektedir.

TÜFE hesaplamalarında hanehalklarının yoÄŸunlukla tercih ettiÄŸi iÅŸyerlerinin seçilmesi ve fiyatların bu iÅŸyerlerinden derlenmesi gerekmektedir. 2018 yılında TÜFE’de 407 madde, 895 madde çeÅŸidi kapsanmış, 28,015 iÅŸyeri ve 4,274 konuttan her ay yaklaşık 415,000 fiyat derlenmiÅŸtir.

TÜFE kapsamında 81 il merkezinin tamamını da içeren toplam 221 ilçeden fiyat derlenmiÅŸtir. Ayrıca yıllık olarak zincirlenen bir endeks yapısı kullanıldığından Aralık ayında çift fiyat derlenmiÅŸ, hem ilgili yılın (2018) sepetinde yer alan ürünler ve iÅŸyerlerinden fiyat alınmış, hem de izleyen yıl (2019) sepeti kapsamındaki ürünler ve iÅŸyerlerinden fiyatlar derlenmiÅŸtir. TÜFE sepetinde yer alan madde ve madde çeÅŸidi sayısı her yıl deÄŸiÅŸim gösterebilmektedir.

Kamuoyunda bir köÅŸe yazarına atıfla iddia olunan hususlara iliÅŸkin cevaplarımız aÅŸağıdadır:

1. 2018 yılında endeks sepetinde yer alacak ürünler ve ağırlıklara iliÅŸkin çalışmalar 2018 Ocak ayında tamamlanmıştır. 2018 sepetinde takip edilen iÅŸyerlerinin Ekim ayında Kurum BaÅŸkanlığı tarafından deÄŸiÅŸtirilmesi ve iki firmaya kaydırılması gibi bir durum kesinlikle söz konusu deÄŸildir. 2018 Ocak ayında belirlenen sepet, ağırlıklar ve iÅŸyeri seçimine yönelik metodolojide herhangi bir deÄŸiÅŸiklik yapılmamıştır.

TÜFE hesaplamalarında iÅŸyerlerinin tespitinde yoÄŸun alışveriÅŸ yapılma kriteri esastır. 2019 yılına kadar iÅŸyeri tespiti Bölge Müdürlüklerimizin gözlemlerine dayanmaktaydı. Ancak 2019 yılı TÜFE hesaplamalarında kullanılacak iÅŸyerlerinin belirlenmesinde perakende sektöründe yer alan marketler ve giyim maÄŸazalarının Gelir Ä°daresi BaÅŸkanlığından (GÄ°B) alınan ciro payları kullanılmış; bu ÅŸekilde en çok satış yapan iÅŸyerlerinden fiyat derlenmesi planlanmıştır. Böylece tüketicilerin yoÄŸunluk ile tercih ettiÄŸi iÅŸyerleri uluslararası normlara daha uygun bir ÅŸekilde ciro büyüklükleri dikkate alınarak belirlenmiÅŸtir. Bu

kapsamda 2019 yılında fiyat derlenecek iÅŸyeri sayıları ciro tabakalaması ile belirlemiÅŸ ve iÅŸyeri sayısı ve fiyat sayısı (örnek hacmi) artırılmıştır. Bu iÅŸyerlerinden 2019 sepetine temel oluÅŸturacak ÅŸekilde Aralık ayında fiyat derlenmeye baÅŸlanmıştır.

2. TÜFE kapsamında fiyat derleme sıklığı piyasadaki fiyat geliÅŸimini yansıtacak ÅŸekilde yapılmaktadır. Fiyat hareketliliÄŸi yüksek olan ürünlerde daha sık aralıklarla fiyat derlenmektedir. Buradaki amaç düÅŸük fiyatı kaydetmek olmayıp, yükselen ya da düÅŸen bütün fiyatları kaydetmektir. Uygulama zorlukları olmazsa ayın tüm günlerinin ve iÅŸlemlerinin (alışveriÅŸlerin) kapsanması hedeflenmektedir. TÜFE hesaplamalarının modernleÅŸtirilmesi çalışmaları kapsamında fiyat hareketliliÄŸini daha duyarlı bir ÅŸekilde verebilmek için ayın tüm günlerini ve tüm satışları içeren barkod verisi kullanılarak iÅŸlem hacmine göre ağırlıklandırılmış fiyatlarının hesaplamalarda kullanımı TÜÄ°K tarafından bir ARGE projesi olarak yürütülmektedir.

3. TÜFE sepetinde 2003 yılından bu yana otomobil ve elektronik eÅŸyalar kapsanmaktadır. 2018 yılı ve öncesinde, sadece Ankara ilinden derlenen bu ürünlerin, bölgesel fiyat farklılığını yansıtmak amacı ile 2019 yılında tüm Bölge Müdürlükleri tarafından derlenmesi planlanmıştır. Bu kapsamda 2019 yılı endeks hesaplamalarına baz oluÅŸturmak üzere Aralık ayı fiyatları derlenmiÅŸtir. Yani 2018 yılında sepette yer alan, 2019 yılında da yer alması öngörülen bu ürünlerin fiyatlarının tüm Bölge Müdürlüklerinden derlenmesi amaçlanmıştır.

TÜÄ°K açıklamasında, 2019 yılı çalışmaları kapsamında yapılan yeniliklerin, ciro büyüklükleri gibi daha objektif kriterler kullanılarak iÅŸyeri seçiminin yapılması, otomobil ve elektronik eÅŸya gibi sadece Ankara ilinden derlenen maddelerin fiyatlarının Bölge Müdürlüklerinin tamamına dağıtılması, iÅŸyeri sayısının ve fiyat sayısının bu çerçevede artırılması olduÄŸunun altı çizilerek, ÅŸöyle devam edildi:

2019 yılında kullanılacak sepet için Aralık ayında fiyat derleme çalışmaları da bu

kapsamda yürütülmüÅŸtür. TÜFE verisi bu alanda dünyada yayımlanan en ÅŸeffaf veriler arasında yer almaktadır. Bu kapsamda yayımlanan verilere bakıldığında Kasım ve Aralık aylarında enflasyonun ana belirleyicisi döviz kurundaki iyileÅŸme ve vergi düzenlemeleridir. Kurumumuz tarafından enflasyon rakamları uluslararası kavram ve yöntemleri kullanılarak hesaplanmaktadır.

NE OLMUÅžTU?

YeniçaÄŸ gazetesi yazarı Ahmet Takan, 5 ocakta yayımlanan yazısında, TÜÄ°K’in enflasyon belirleme yönteminde ‘metodolojiye ters’ hesap yapıldığını iddia etmiÅŸti.

Takan, şunları yazmıştı:

“TÜÄ°K’in enflasyon rakamlarını nasıl düÅŸük göstermeyi becerebildiÄŸini anlayamadığımı ifade etmiÅŸtim önceki günkü yazımda. Dün, TÜÄ°K’den üst düzey bir bürokrat aradı, isminin yazılmaması ÅŸartıyla kısaca izah etmeye çalıştı;

‘Fiyatlar derlenip bittikten sonra merkeze gönderilir, 2. tur fiyatları derlendikten sonra ne oldu ise 26 Aralık’ta yeterli düÅŸüÅŸ olmasa gerek ki son günde bir talimat; fiyatı düÅŸen veya çok tüketilen parfüm vb… maddelerin fiyatları tekrar derlendirildi, bu fiyatlar dikkate alındı. 2 ay önce de sabit madde çeÅŸidi olan ve zincirleme endekste yer almayan BÄ°M ve A 101 marketleri ENFLASYON SEPETÄ°NE dahil edildi, birden yüzde 2’ye yaklaÅŸan düÅŸüÅŸ… Ve bu ÅŸekilde metodolojiye ters bir durumla fiyat takibi yapılarak enflasyon hesaplandı. Madem bu kadar düÅŸük 2005=100 temel yıllı enflasyon oranlarını 1994=100 bazlı yıla dönüÅŸtürerek açıklasınlar ki gerçek enflasyon oranı meydana çıksın ya da sayın yetkililer daha önce derlenmiÅŸ olan fiyatları 26 Aralık’ta neden tekrar fiyat derlettiler onu açıklasınlar.’